تسمه، حلقه‌ای از پلیمر، پلاستیک یا هر ماده انعطاف پذیری است که برای انتقال قدرت در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نوار تسمه نقاله، یک ابزار برای جابجایی مواد، قطعات، و یا کمک به ادامه کار تجهیزات است که باعث صرفه جویی در زمان، انرژی، و هزینه می‌شود.
نوار تسمه نقاله، روی پولی، شفت، و یا قرقره‌هایی با سرعت یکسان قرار می‌گیرد که در یک جهت حرکت می‌کنند.
تعداد بیشماری از انواع، اندازه، شکل، مواد اولیه، و کاربردهای تسمه نقاله وجود دارد.
نکته قابل توجه این جا است که در یک سیستم انتقال نیرو، طراحی و نوع تسمه نقاله، تعیین کننده عملکرد دقیق آن خواهد بود.
امروزه، اگرچه تسمه نقاله‌های موتوردار، شیوه سنتی استفاده شده برای انتقال نیرو هستند اما سیستم‌هایی وجود دارند که از غلتک‌های بدون موتور برای جابجایی مواد استفاده می‌کنند.
به بیان دیگر، می‌توان ادعا کرد که نوار تسمه نقاله، ابزاری برای انتقال آسان‌تر نیرو در سیستم نقاله است.
ابعاد این تسمه‌ها، براساس قدرت تحمل وزن، سرعت مورد نیاز، و توان عملیاتی، متغیر خواهد بود.
یک سیستم نقاله، شامل دو یا چند قرقره، و تسمه نقاله‌ای است که به دور آن می‌چرخد.
عملکرد نوار تسمه نقاله، به افزایش بهره‌وری کمک نموده، هزینه‌های نیروی کار، و زمان تحویل را کاهش می‌دهد.
برای درک بهتر عملکرد نوار تسمه نقاله، که معمولاً با عرض 5 یا 10 سانتیمتر تولید می‌گردد، ابتدا نگاهی بر ساختار این محصول کارآمد خواهیم انداخت.
ساختار تسمه نقاله
تسمه‌ها از یک یا چند لایه از مواد تشکیل شده‌اند.
معمولاً تسمه نقاله سه لایه دارد: پوشش بالا، لاشه، پوشش پایین.
لاشه در ساختار نوار تسمه نقاله، برای ایجاد استحکام و شکل دادن به محصول کاربرد دارد و که معمولاً یک پارچه با بافت تار و پودی است.
تار، الیاف طولی هستند که مقاومت کششی تسمه نقاله را تامین می‌کنند.
پود، در نوار تسمه نقاله، مجموعه‌ای از الیاف عرضی است که به نوار اجازه می‌دهد تا با وجود انعطاف پذیری، در برابر بریدگی، پارگی، و ضربه مقاوم باشد.
متداول‌ترین مواد به کار رفته برای بافت لاشه، براساس نیاز موجود در محیط، فولاد، پلی استر، نایلون، پنبه، و آرامید هستند که هر یک مزایای خود را دارند.
نایلون، بادوام بوده و در برابر حرارت، ضربه، و کپک مقاوم می‌باشد.
پلی‌استر، تمام ویژگی‌های نایلون را دارد اما قیمت پایین‌تری داشته و بی صداتر خواهد بود.
کولار، غیر قابل اشتعال و مقاوم در برابر ضربه است.
همچنین، این پارچه از الیاف ضخیمی تولید شده که ماندگاری محصول نهایی را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد.
گاهی نیز از پارچه‌های طبیعی، بافته شده از پنبه و پشم استفاده می‌شود.
این در حالی است که روکش‌ها، یا همان پوشش بالا و پوشش پایین، معمولاً از جنس لاستیک یا پلاستیک خواهند بود.
یکی از عوامل تاثیرگذار بر انتخاب نوع ماده به کار گرفته شده برای لاشه نوار تسمه نقاله، طول عمر و امکان کاهش انرژی مصرف شده در فرایند استفاده است.
سال‌ها است که لاستیک، به دلیل مقاومت در برابر سایش، یکی از انتخاب‌های با دوام می‌باشد.
انواع لاستیک مورد استفاده برای تسمه نقاله، شامل نئوپرن، نیتریل، و استایرن بوتادین است که همگی با نوار پارچه‌ای تقویت شده‌اند.
ماندگاری و مزایای لاستیک، آن را برای شرایطی که نیاز به مقاومت در برابر سایش و ضربه وجود دارد، مناسب می‌سازد.
براساس نوع لاستیک به کار گرفته شده در این محصول، نوار تسمه نهایی، در برابر حرارت، روغن، و یا اسید نیز مقاوم خواهد بود.
از سوی دیگر، استفاده از پارچه در این محصول، از کشیده شدن و تغییر شکل لاستیک جلوگیری می‌کند.
نوار تسمه نقاله‌های موجود، با توجه به تنوع موجود، می‌توانند شرایط مساعدی را برای انتقال مناسب نیرو، و در نتیجه هزینه‌ها فراهم بیاورند.
اما همان طور که می‌توان حدس زد، اگر نوار نقاله‌ها براساس ویژگی و نیازهای محیطی موجود استفاده نشوند، دارای خطرات ایمنی خواهند بود.
علاوه بر اینکه امکان وارد شدن صدمه و خسارات جبران ناپذیر به تجهیزات نیز وجود خواهد داشت.
همان طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، کاربرد تسمه نقاله در صنعت، انتقال قدرت است.
نوار تسمه نقاله، معمولاً به دور یک پولی و یک شفت پیچیده می‌شود و انتقال حرکت را انجام می‌دهد.
نوار تسمه نقاله، فارغ از جنس مواد به کار رفته در تولید آن، از نظر فرم و شیوه تولید هم، انواع مختلفی دارد.
موارد زیر را می‌توان به عنوان کاربردی‌ترین نوارهای تسمه نقاله به شمار آورد:
این محصول که معمولاً از پلی‌اورتان و نئوپرین تولید می‌شود، همان طور که از نامش پیدا است، برای زمان بندی به کار می‌رود.
این نوع از نوارهای تسمه نقاله را در قطعات موتورهای احتراق داخلی استفاده می‌کنند.
پرکاربردترین تسمه تایمینگ، تسمه خودرو می‌باشد که برای زمان بندی دقیق باز و بسته شدن پیستون استفاده می‌شود.
این محصول، از چرم و یا لاستیک تولید شده و جزو اولین تسمه‌های ابداع شده در صنعت می‌باشد.
عواملی همچون حرارت بالا، روغن، و رطوبت، می‌توانند باعث فرسایش نوار و کوتاه شدن عمر آن گردد.
همچنین، تسمه تخت، به دلیل ایجاد کشش بالا، باعث فرسایش بلبرینگ‌ها و یاتاقان‌ها می‌گردد.
امروزه، به دلیل ساخت نوار تسمه نقاله‌هایی با قدرت انتقال نیروی بیشتر، تسمه تخت، کم کم جایگاه خود را از دست داده است.
این محصول، با سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل و شباهت سطح مقطع آن به حرف V، امروزه کاربردهای فراوانی دارند.
تسمه وی شکل، از ترکیب پارچه و لاستیک تولید شده و در صنایع سبک و حتی سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این محصول، ازمقاومت قابل توجهی در برابر فشار، کشش، و سایش برخوردار بوده و به صورت دنده‌ای و ساده به بازار عرضه می‌گردد.
تسمه وی شکل دندانه‌دار، ماندگاری و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به نوع ساده آن خواهد داشت.
بارزترین نمونه این نوع از نوار تسمه نقاله، تسمه کولر است.
این محصول، در کنار ویژگی‌های مثبت ذکر شده برای تسمه وی شکل، توانایی انتقال قدرت بیشتری خواهد داشت.
همچنین، ضربه پذیری این نوع از نوارهای تسمه نقاله، بهتر از دیگر نمونه‌ها می‌باشد.
ازدیگر مزایای این محصول، می‌توان به مقاومت بالا در برابر حرارت، روغن، و الکتریسیته ساکن اشاره نمود.
استفاده از پارچه کولار، در این نوع از نوار تسمه نقاله، استحکام آن را نسبت به قبل نیز افزایش خواهد داد.
نوار تسمه نقاله وی شکل چند شیاری را در ماشین آلات صنعتی به کار می‌برند که حرکات ضربه‌ای شوک مانند دارند و یا هنگامی که لرزش، بازده تجهیزات را کاهش دهد.
منابع: